قرض‌الحسنه، یکی از دستورات دین اسلام است که دقیقاً در مقابل رباء قرار دارد. قرض از واژۀ عربی مقراض گرفته شده است که به معنی قیچی است. در اصطلاح، قرض‌الحسنه یعنی مقداری از مال خود را جدا (قیچی کرده) و با احسان و روی خوش و بدون چشمداشت به دیگران دادن است (برای امور خیر یا کسب‌و‌کار به صورت امانت) در قرض‌الحسنه هرگونه زیادی بر قرض موجب ربوی شدن آن می‌شود.
در قرآن و احادیث پیامبر اسلام و ائمه بر اهمیت و ضرورت آن بسیار تأکید شده است و یکی از اقدامات در تعدیل اقتصادی و کمک به نیازمندان در جامعه‌ی اسلامی است.
قرض‌الحسنه نوعی قرض است که در آن بهره‌ای در کار نباشد. در تعریف دیگر عقدی است که به موجب آن بانک‌ها (به عنوان قرض‌دهنده) مبلغ معینی را طبق ضوابط مقرر در دستورالعمل ذیربط به اشخاص اعم از حقیقی یا حقوقی (به عنوان قرض گیرنده) به قرض واگذار می‌کنند.
- ساختار حقوقی: مبتنی بر رابطه داین و مدیون
- ماهیت حقوقی: از عقود لازمه
- کاربردها:
1) تأمین وسایل و ابزار و سایر امکانات لازم برای ایجاد کار کسانی که فاقد این گونه امکانات باشند.2) تأکید بر افزایش تولید با تأکید بر تولیدات کشاورزی، دامی و صنعتی.3) رفع نیازهای ضروری.
- محدوده‌ی زمانی: در مورد بند الف و ب مدت پنج سال و در خصوص بند ج سه سال.
- کارمزد: در کلیه‌ی موارد حداکثر چهار درصد.
در قرآن
عبارت قرض‌الحسنه در قرآن وارد شده است و در مورد قرض‌دادن به خداوند است که قرآن آن را در مورد صدقه به‌کار برده است و منظور از آن قرضی است که چند برابر خود نزد خدا ثواب دارد. اما معنای رایجی که اکنون در آن به‌کار برده می‌شود قرض بدون ربا است که در قرآن به‌کار نرفته است.
ساختارهای اجرایی قرض‌الحسنه
در حقیقت، عملیات قرض‌الحسنه میان قرض‌دهنده و قرض‌گیرنده اتفاق می‌افتد. اما با گسترش جوامع انسانی و تخصصی‌تر شدن کارها، برای اجرای قرض‌الحسنه نیز سازمان‌هایی تشکیل شده است. این سازمان‌ها که به صندوق قرض‌الحسنه معرف هستند نقش واسطه‌گری میان قرض‌دهنده و قرض‌گیرنده را بر عهده دارد.
در ایران تاریخ مشخصی برای راه‌اندازی اولین صندوق قرض‌الحسنه به دست نیامده‌است. اما برآوردهایی از سابقه حدود ۷۰ سال فعالیت صندوق‌های قرض‌الحسنه در ایران حکایت دارد. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران این سنت نبوی در ایران گسترش یافت به نحوی که حدود ۵۰۰۰ صندوق قرض‌الحسنه در کشور فعالیت دارند.
در کشورهای غربی تأمین مالی خرد که در واقع همان وظایف صندوق‌های قرض‌الحسنه است، بر عهده بانک‌ها کوچک می‌باشد.
در ایران نیز برخی بانک‌ها به عملیات قرض‌الحسنه انجام می دهند.
منبع: ویکی پدیا
