قرض الحسنه قرارددادی است که به موجب آن بانک‌ها مبلغ معینی را طبق ضوابط مقرر به اشخاص حقیقی یا حقوقی به عنوان قرض بدون هیچ کارمزدی واگذار می‌کنند.
بانک ها همواره در پی ارائه خدمات گوناگون به مشتریان خود بوده‌اند. یکی از این خدمات که همیشه مورد توجه افراد در هر شغل و جایگاهی بوده است، دریافت وام است.
به طور معمول، بانک‌ها برای پرداخت وام‌های مختلف به مشتریان خود، از آنها سود دریافت می‌کنند.
بازپرداخت این وام با احتساب سود آن مبلغ قابل توجهی است که پرداخت آن می‌تواند خارج از توان مشتریان باشد. اما وام‌های قرضه الحسنه بدون سود هستند یا سود بسیار پایینی دارند.
همین امر باعث شده این وام متقاضی زیادی بین مشتریان بانک‌ها داشته باشد. در واقع این وام‌ها ارزان‌ترین وام‌های پرداختی در ایران محسوب می‌شوند. در این مقاله قصد داریم شما را قرضه الحسنه، کاربردها و شرایط آن بپردازیم.
قرض الحسنه چیست؟
قرض الحسنه نوعی قرض است که در آن بهره‌ای در کار نباشد. در تعریف دیگر عقدی است که به موجب آن بانک‌ها مبلغ معینی را طبق ضوابط مقرر در دستورالعمل به اشخاص حقیقی یا حقوقی به عنوان قرض واگذار می‌کنند.
برای کلمه قرض الحسنه، معادل دقیق انگلیسی وجود ندارد. قرض الحسنه را می‌توان هم معنای اصطلاحinterest free loan به معنای وام بدون بهره دانست. ساختار حقوقی این وام مبتنی بر رابطه داین و مدیون است و ماهیت حقوقی آن از عقود لازمه است.
کاربردهای قرض الحسنه
این وام در موارد خاصی استفاده می‌شود که به شرح زیر است:
- تأمین وسایل و ابزار و سایر امکانات لازم برای ایجاد کار جهت کسانی که فاقد این گونه امکانات باشند.
- تأکید بر افزایش تولید با تأکید بر توایدات کشاورزی، دامی و صنعتی.
- رفع احتیاجات ضروری.
لازم به ذکر است که محدوده زمانی قرض الحسنه در مورد بند 1 و 2 مدت پنج سال و در خصوص بند 3 سه سال است، همچنین کارمزد آن در کلیه موارد حداکثر چهار درصد در نظر گرفته می‌شود.
بیشتر بخوانید: روش تشکیل صندوق قرض الحسنه خانوادگی
انواع وام قرض الحسنه
این وام‌ها در انواع مختلفی به متقاضیان ارائه می‌شود:
- وام تامین ابزار کار، که مربوط به امور کشاورزی و دامپروری است؛
- وام جهت رونق تولید. شرکت‌هایی که در زمینه کارهای اشتغال زا فعالیت دارند، می توانند برای دریافت این وام اقدام کنند؛
- وام برای رفع نیازهای ضروری. این وام برای رفع نیازهای اولیه، مانند، هزینه های مربوط به تعمیرات و خرید خانه، ازدواج یا تحصیل به خصوص برای روستائیان در نظر گرفته شده است.
- وام ازدواج برای جوانانی که قصد شروع یک زندگی را دارند؛
- وام کمک هزینه تحصیل که توسط صندوق رفاه دانشجویان به متقاضیان دانشجو پرداخت می شود؛
- وام درمان. این وام با ارائه مدارک تایید شده به بانک پرداخت می شود، در اکثر موارد از تاریخ مدارک نباید بیش از 2 ماه گذشته باشد.
نحوه ثبت نام وام قرض الحسنه
نحوه ثبت نام وام ها در بانک ها و موسسات گوناگون با یکدیگر متفاوت است. ثبت نام وام قرض الحسنه با توجه به نوع وام و بانک یا موسسه ارائه دهنده، می‌تواند به شکل حضوری یا غیر حضوری باشد.
در برخی از وام‌ها، متقاضیان صرف نظر از بانک ارائه دهنده آن، باید به سایتی که از جانب دولت برای این منظور اختصاص یافته مراجعه کرده و پس از آن در زمان سررسید نوبت دریافت وام، به بانک مربوطه مراجعه کنند، که وام ازدواج و فرزندآوری از این نوع هستند.
در برخی از بانک‌ها دریافت وام به شکل حضوری بوده و با کامل کردن فرم‌های مربوطه درخواست متقاضی ثبت می‌شود.
برخی دیگر از بانک‌ها این وام را صرفا به شکل غیرحضوری به مشتریان خود ارائه می‌دهند.
با توجه به توضیحات ارائه شده، متقاضی، لازم است بر اساس نوع وام درخواستی و همینطور بانک مورد نظر، به صورت حضوری یا با مراجعه به سایت بانک مربوطه، نسبت به ثبت درخواست وام خود اقدام کند.
وام قرض الحسنه؛ بدون ضامن
به طور معمول، بانک‌ها و موسسات اعتباری برای پرداخت وام از مشتریان خود، ضامن معتبر می‌خواهند، چرا که باید از بازپرداخت وام مطمئن باشند، این ضامن، در واقع ضمانت بازگرداندن مبلغ پرداختی از سوی بانک است.
اما یافتن ضامنی که مورد تایید بانک باشد، همواره یکی از دغدغه‌های افراد برای دریافت تسهیلات از بانک‌ها بوده و گاهی افراد به دلیل پیدا نکردن ضامن معتبر از دریافت وام منصرف می‌شوند.
برخی بانک‌ها به جهت رفاه حال مشتریان خود، با شرایطی اقدام به اعطای وام قرض الحسنه بدون ضامن می‌کنند.
در این بانک‌ها، فرد می‌تواند تا 100 درصد میزان سپرده خود را از بانک وام دریافت کند. دریافت این وام برای صاحب سپرده، بدون نیاز به ضامن بوده و کارمزد آن 1 درصد است.
شرایط عقد قرض الحسنه
مهمترین ویژگی عقد قرض الحسنه که آن را از سایر عقود اسلامی متمایز می‌کند، نیت خیرخواهانه و خداپسندانه آن است.
در این نوع عقد، قرض دهنده مبلغی را جهت رفع احتیاجات قرض گیرنده به وی پرداخت می‌کند بدون اینکه هدف سودآوری و کسب منفعت داشته باشد.
کارمزد تسهیلات
از نظر دین اسلام اخذ کارمزد برای وام قرض الحسنه بلامانع است.
با توجه به نیت خیرخواهانه و به دور از کسب منفعت، در برخی بانک‌ها نرخ کارمزد تسهیلات آن صفر تا چهار درصد است كه از مشتریان دریافت می‌شود.
ماهیت فعالیت‌های صندوق
سوای تمامی مباحثی که در رابطه با سابقه و یا وضع موجود صندوق‌های قرض الحسنه جریان دارد، جهت پیشبرد این بحث باید به برخی سوالات به شرح ذیل به طور شفاف پاسخ داده شود:
صندوق‌های قرض الحسنه، شخصیت حقیقی محسوب می‌شوند یا شخصیت حقوقی؟
اکثر صندوق‌های قرض الحسنه حتی در نوع کاملا سنتی آن که اغلب در مساجد تشکیل شده هم مطابق با مقررات فعلی خود در چارچوب «آیین نامه اصلاحی ثبت تشکیلات و موسسات غیرتجارتی» مصوب سال 1337 (با اصلاحات بعدی) تحت عنوان موسسه غیرتجارتی به ثبت می‌رسند؛ بنابراین دارای شخصیت حقوقی هستند.
منابع تامین‌کننده تسهیلات
صندوق‌های قرض الحسنه برای تامین منابع خود از روش‌های متفاوتی استفاده می‌کنند که اهم آنها را می‌توان به ترتیب زیر خلاصه کرد:
- افتتاح سپرده قرض الحسنه، که در اغلب اوقات برای کسانی که قصد دریافت تسهیلات قرض الحسنه را داشته باشند اجباری است.
- دریافت کمک‌ها و هدایای نقدی از اشخاص غیرحقیقی و حقوقی.
در واقع صندوق‌های قرض الحسنه از سویی به جذب منابع در قالب سپرده قرض الحسنه پس‌انداز می‌پردازند و از سمتی دیگر به اعطای تسهیلات قرض الحسنه مشغول هستند.
تفاوت صندوق‌های قرض الحسنه با سایر صندوق‌ها
همه صندوق‌ها دارای ورودی منابع و خروجی تسهیلات هستند با این تفاوت که صندوق‌های قرض الحسنه بخشی از «نهادهای مالی سپرده پذیر» بوده در حالی که سایر صندوق‌ها دارای چنین خصلت و ویژگی نیستند.
نهادهای مالی سپرده پذیر نظیر بانک‌ها، موسسات اعتباری غیربانکی و تعاونی های اعتبار نسبت به دریافت سپرده از مردم اقدام می‌کنند در حالی که سایر صندوق‌ها از منابع دیگری به غیر از دریافت سپرده از مردم جهت اعطای تسهیلات استفاده می‌کنند.
در تمامی کشورهای جهان، بانک‌های مرکزی و بازوی نظارتی آنها تمامی فعالیت‌ها و عملیات «نهادهای مالی سپرده پذیر» را تحت کنترل داشته در حالی که چنین نظارتی در رابطه با سایر نهادهای مالی اعمال نمی‌شود.
سخن پایانی
قرض الحسنه یکی از دستورات دین اسلام است که در مقابل ربا قرار دارد.
در قرض الحسنه افراد بخشی از مال خود را بدون چشم داشت به دیگران قرض می‌دهند. این نوع وام یکی از اقداماتی است که باعث تعدیل اقتصادی در جامعه شده و به نیازمندان کمک می‌کند.
منبع: بورسینس
